MIPUITU LAWI UPA Aziktu: Pu. Ginlalthuam

General Articles General Updates

MIPUITU LAWI UPA

Aziktu: Pu. Ginlalthuam
Lalgin inn
Mualngat Innpi
Khualzinna gam

Lalpa Pathian in piantil apat mipite puitu ding LAWI UPA ei guan piak chiat ahi. Egypt apat suak leh saal henkawl sut ding ah Israelte puidawktu dingin Puitu Mosia ala bel guat gual in ei uh lak inle puitu ding ei guat piak ahi.
Ahin, tulai khang ah lawi upa i guan nau ahem ? A hilole i tel phat tak ualeh Pathian dawi dan, mipite dawitel, daan leh thupiak gual zuitalo ah idawi tak ziangle tel thei tah ngailo in, itel khial khak uh a um ngei ginchak aum sek ahi.

Ziaziak achun mipuitu lawi upa dingte chuh:

1. LUNGLIAN/ LUNGNIANG:
Mi lungpiting ahih ding….haksatna, gentheina leh kipaknate ahung tun hun inle agel dan thiam in thupukna lâk zia ahiat ah midang chung ah a kingak takluat lo aphai.

2. LUNGGEL THIANGTHO
: Taksa leh thagau ah lunggel thiangtho tak nei, mipi taksan leh pawmtak, hinkhaw sunuamtu a hih ding ahi.

3. HANSANNA:
Hansanna neilo chun thilpha chuam asem dawk ngaih puan, diktatna hih vanmatchak chempai kua ah a kua zing ding ahi. Dan leh thupiak azui ham ham ding ahi.

4. HEPINA/LUNGSIATNA:
I vaihawmna kualsung ahin dân leh thupiak zui nuamlo him him(Against) umlo theilo ahin maleh ziate chuh hepina’n thuak zo tak in a zaidawh ham ham ding ahi.
Chuleh phuba lâk a chinlou hial ding ahi. Hepina/ lungsiatna hih pianpi(still born) apha diak nalai hi.

5. LUNGTHIM THUA:
Lungthim selguk nei ah langnei leh siknei ah vaihawm loding, thudik adinpi zing ah, thusia lâsia hunglut dingte adâl tin ten ding, zani, tuni,chuleh zing a ding ah thudik adinpi zing ding, phung leh chang hemi ahilou ding ahi.

6. MIPITE KINGÂKNA:
A lungdawn vak lou ding, ama, gari hektu gual ahin, ahekthiam/ apuithiam ahileh hinnawpna lawi upa, apuithiamlou/ ahekthiamlo ahileh manthai ziangtheina MIPUITU LAWI UPA ahin, chuleh mipiten le zahngeih ngeih ding ahi.

7. ETTAWN TÂK:
Lawi upa chuh…….
Ettawn tak lo ah lawi upatna, Upaten, ” Sazuk kipût a puh”, atigual un, mun kilawmlo na munte: Zumun limna, lekha kapna mun, numei leh pawsal tisa nawpna, thanhuaina mun leh mun dang dang mun kilawmlo te ah a kikângseh ngeih ngeih ding ahi.
Ettawn tâk lawi upa hilai chuh ettawn tâk loh a chang ziangthei ahi.

8. SUM LEH PÀAI:
Sum leh paai, tha leh zung senna chungah itchah ngailo, sum leh paai alut apawt hiatpitu gin um tak, nekguk leh chakguk bawl ngailo, lungthim thiangtho tak, chuleh khankhua (culture/custom) chawndan hemi leh zuiham ham, mifel ahi ding ahi.
Chun mipuitu lawi upa ding chuh sakhawmi (Religious person) leh lekhathiam ( Educated person) ahi ngei ngei ding ahi.

Awle, a tawpna igen nawppen ahileh ” mipuitu lawi upa” hih chawnkhuang chungah kichuu, alubawk pen(Head hunting) ahin, gam leh nam gentheina hih a hiatmillo ah a diktat ma ma hih a pawimawh pen chuh ahi. A khenkhat in diktatna zamsan in sum leh numei ziak in ama mihihna, a gam leh nam a zuak mang thei na lai lai ahi.
Pathian in lawi upate lunggel hih hun mangchah henla, innsung, khawsung, gam leh namsung khanletna ding in kipumkhatna, kichamna, kilungsiatna, kihepina, diktatna chuleh khantouna’n vaihawm zingthei ding in zia chuh ahi mipite kinepna “MIPUITU LAWI UPA”
👍
Lalpa Pathian in taksa leh thagau lam ah hotute zosia umpi zing henla, malzawl chiat ta hen.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *