CHRISTIAN INSUNG’A PA DINMUN

General Articles General Updates Gospel Sermon

CHRISTIAN INSUNG’A PA DINMUN
Bible chang: Exod.34:7 & Isaiah 38:1

By Rev. T. Chomkholun Baite,
Pastor, Sugnu Gambih EMP.

Thumakai:
Insung’a Pa dinmun hi alu in, apoimo in, Pa nei talou insungho chun Pa manlutdan hi ahechien pen uve. Christian insung hi ‘Pa thuneina insung’ ahijieh in Pa chu insung’a mopuohna lienpen nei chu ahi. Ajinu le achate, inn le lou jouse jong ama’a ahi. Pate jouse 2021 Pate Nikho kipana chibai!!

1. Pa min umje:
Hebraiten ‘Beth-ab’ (beth-av) atiuvin, ‘Pa-In’ tina ahi. Pa min leh insung chu kikhen theilouva umkhom ahi. Pa umna’a chun insung aum in, insung umna’a chun Pa akipoimon ahi. Sappaova ‘husband’ atiu eiho paova pasal/jipa jong hi Anglo-Saxon te paova ‘house-band’ a kuon’a kiladoh ahin, hichun ‘insung kaigompa’ tina ahi. Pa chun insung avetup in, avengbit in, chuleh athunun in ahi. Bible a jong, “Numei jineiya chu ainneipu ahinlai chansea danthun ainneipu toh akankhom ahin, ajipa athi tieng vang leh ainneipu danthua kuon’a chu ongdohjia ahi” (Rom.7:2) ati. W.M. Rayburn chun, “Pathien in ‘Pa’ min asahna jieh chu Pathien in ama thakhel’a insung vekol ding’a anganse nuom jieh ahi. Pathien chu ‘Pa’ tin ekou un, chate chun Pa Pathien emutheilou jieh uvin leisiet’a apa te ngailutna’a kuon in van’a Pa manlutna le ja umna chu ahethiem thei uve” ati.

Amavang, Pa chun aminlutah chu achondan’a avetsah joulou le Pa Pathien min asuse in, achaten jong Pa Pathien ja umna chu ahethiem thei pouve. Pa hina hi mohthu ahipuon, athuneina lam’a otchat umtah ahivang in, amopuohna gihtah ahi. Thuneina bouseh deiya, amopuohna tong bulhing joulou Pa chun adinmun ajoulou joh ahi.

2. Pa thuneina:
Thulhun Lui phat’a chun Pa thuneina hi kuoiman anielkal thei puoi. Isaac chu apa Abraham in Pathien kom’a akatdoh chun kuoima adong puon, ama le Pathien kikah thu bou ahi (Gen.22:1ff; 2 Kings 3:27). Jepthah in achanu pumgo thiltuo a atuo ding chun kuoima adong puoi (Judges 11:34-40). Moses dan thupieh chun khaotah in chate chun nu le pa thu angai ding in ahil’e (Exod.20:12; Deut.5:16). Thu ngailou chate chu anu le apan thutan vaihom a pang upate hieng apuilut lhon’a, achapan athungai lou dan seilhon intin, chujou leh khopi sung’a mihon suong’a aselih jieng diu ahi (Deut.21:18-21). Kuoi hijongleh apa ham anu ham deng’a chu tha tei-tei ding ahiye (Exod.21:15,17). Pasal khat chun achanu chu suoh’a ajuohdoh thei ahi (Exod.21:7) tiho hi Pa thuneina Thulhun Luiya kimu phabep ahi.

Thulhun Thah a jong Pa thuneina chu asanglheh in ahi. Pakai Jesu’n jong Pa thuneina hi apom in ahi (Matt.15:4). Christa chu pasal jouse luchang ahin, pasal chengse numei luchang ahin, chule Christa luchang Pathien ahi chu heleo chun kalung ahi tin Paul in aseiye (1 Cor.11:3). Chaten nu le pa ajabol ding, nu in Pa thuneina ajabol ding, Pa chun ama sang’a lujo Christa thuneina chu jatah a abol ding, achuti louleh muthei louva Jesu chu angailu thei puoi. In jouse chu mi khat sahdoh ahichieh in, ahin ema jouse sadohpa chu Pathien ahi (Heb.3:4). Pa chun Pa ahivang in ajinu le achate chung’a thu amohneiya vaihop ding hilouvin Bible seibang’a Christa’n Houbung angailut bangle, ajieh neiya ama akipieh doh jing bangtah chun nanghon jong na-inneipite cheng’u ngailu vin ati (Eph.5:25). Chaten jong nu le pate thu angai diu dol ahi (Eph.6:1).

‘Pakaiya’ tihin nu le pate chu Pakai hina apoimodan atahlang’e. Hiche banjom a chun pate hon chate alunghansah lou diu, Pakai thuhil a chon kichuhna le tilkhouna lam in seiletsah jouvin ati (Eph.6:4). Pa thuneina chu Pathien lunglam ahilou leh Pa chun adinmun alo joulou ahiye.

3. Pa chu insung thiempu ahi:
Thulhun Lui phat a kipan in insung hi Pathien houna poimotah ahin, hicheva chun Pa chu thiempu (priest) ahi. Sakho thua numei chu agelsang louvang uvin, Pa dinmun hi apoimo lheh’e. A insung mite ding in maicham asiemji’e (Gen.12:7; 26:25; 33:20); achate pasal ho chu ni 8 alhin tiengleh chep atanpih jiuve (Gen.17:12; 23-27; 21:4; Lev.12:3). Achapa pieng masapen chu Pakai kom’a alhandoh in (Exod.13:11-16); achate chun apa vangbuohna chan chu hamphatna a gel in angahlel uvin, chan lou ding akicha uva (Gen.27:1-40; 40:49). Job jong chun, “Kachapate hi chonsesa hiuvin tin, alungthim uva jong Pathien agaosap sau hithei maiyinte” ati (Job 1:5). Pa in sakhuo thuhil ahil chu chate ding in kivenbitna ahi (Pro.6:20-24; 7:1-4). Abang kuom leh Kut nehkhom aneh tieng’u jongleh Pa chun thiempu dinmun alo ji’e. Kalchuh Kut gantha abol uva anehkhom tieng’u leh Pa chun Kalchuh Kut umje chu ahilchien jin ahi (Exod.12:21-28).

4. Pa chu insung thununtu ahi:
Nu chun insung chu alimsah in, Pa chun insung chu jana in a-uop’e. Christian insung chu kilungsietna leh thununna kigom’a vetkol ahiye. Kilungsietna leh thununna dihtah chun insung chu zalenna leh kichatnaho’a avengbit jouve. Hicheva chun Pa chu thununtu hina achang in, nu chu lungsietna achang’e. Insung kithunnna’a chun alhangpin chaten Pa sang in nu abeljo uve. Amavang, kichatna leh thil hahsatna a chaten nu sang in pa abeljo kit uve. Ling kiho phat leh minun chate kichalou dia alhep vang in Pa’n asei leh chaten abeljo uve. Hijieh chun Pa chun insung thununtu, vengbittu leh lhamuontu ahina atahlang in, Pa thununna nuoiya hin bitna (security) aumjin ahi. Neh le don holna, in leh lou machalna ding’a hin numei chun chate chu lungneo’u jongleh, Pa chun, “Lunggim hih uvin” ati tiengleh insung hi alhamuongji’e.

5. Pa chu insung’a vaihom ahi:
Pa chu insung umdan vaihom thiem mi hiding ahi. Juda leng Hezekiah jong leng loupitah ahivang in a insung avaihom tup joupuoi. Thiemgao Isaiah kom’a, “Na insung siemtup tan, ajieh chu nangma nathi ding na, damdoh lou ding ahi tai” tin aseiye (Isa.38:1). Leng Hezekiah chu adamlouna jalkhun’a akingaito pum in atao tan ahileh Pathien in ataona chu asanpih in, insung siemtupna din kum 15 ahinkhuo ajoppih’e (Isa.38:5). Hiche jieh chun Pa mopuohna chu insung puohtup hi ahi. Pa tamtah in adeibang in ama insung puotup manlouvin a leisiet hinkhuo achetan, hung kile kitlou ding ahi tauve. Tunia damnalai Pa te hin insung puotup manlouva thi ding kicha’u hitin, Pathien in kachonna a hin insung puotup thei ding in emangcha leh tihi deisah aum’e.

Doughlas Mac Arthur chun, “Sepai kahin, sepai hangsenho kipaman vel tamtah kamutan ahi. Hiche kipaman lona ding hahsa kasah vang in ka insung puohtupna hi ahahsai joi tin kagel’e” ati. Napolen jong hi mi minthangtah ahivang in ajinu Josephine athujo jou puon, gamsung vaipuoh tup sang in insung puohtup ding hahsa asajon ahi. Bible in, “Notinu jieh in pasal hinkho asumang hiel’e” ati (Pro.6:26). Houbung lamkai hinuom chu ama insung puotup thiem hiding ahi ati (1 Tim.3:4). Eli jong sakhuo lamkai pha ahivang in Pathien deibang’a achate gitlouna agelkhoh lou jieh in gotna gimneitah akimaitopin ahi (1 Sam.4:17-22).

6. Pa chu chilhah kuonna ahi:
Bible a hin chilhah thu atamseiyin, hicheva mopuo chu Pa ahi. Chilhah phalou chu achilhah jouse toh agamtha jin, chilhah pha vang gentheina khonteh’a jong akihinso thei uve. Leng Herod jong lal henlang, lienlheh jongleh Caesar Augustus in, “Herod chapa hi sang a vohcha kihi leh ehinkho bit jonte” ti changei in aseiye. Pi le puten jong jinei ding kuon tieng aji diu te chihlhahte asutjui hi ana chinglheh uve. Jerusalem a Houbung natong ding’a alhun kuon uvin jong mi seiphat/minpha changho bou lhen ding ana tiuve (Acts 6:3). USA a pasal mi 2 chilhah akhuol uvin, amani chu Jonathan Edward leh Max Jukes ahilhon’e. Jonathan Edward chilhah a Pathien ginna le thilpha tamtah acha le atu khang changeiyin amudoh uve. Alang khat’a Max Jukes chilhah chu Pathien ginlouna le hamsietna tampi acha le atute khang chan geiyin amudoh uve akiti. Hiche jieh chun chilhah pha eneitheina din ‘Pa’ in pan lah ding apoimon ahi. Tua Pa dinmun chang jouse hin kidah umtah vannuoi leisiet edalhah lou’u leh mipate thiemmona chu Pathien in achate le atute chung chan geiya phul jingthei, khang 3/4 geiya jong phul jing jieng thei ahi (Exod.34:7).

Christian insung’a Pa hija adinmun kihet lou chu ‘Pa vahmang’ tina ahi. Hijieh chun, Pastor Elvis Nehlal Haokip in la asiem, “O ka inneipu na vanglim kabel, hinna lampi neijotpih lou diu ham? O e lallukhuh jemhoi ding chu echate ahi. Zion chaten kimna la asah tieng lungmuong in kimna la esa ngam nadiuvem? Na ji le nachate hi kikhen louna gam’a neipuilut in” atin ahi. Hiche hi Pa mopuohna lhahsam jieh’a minu ka-na la leh O cheng ahi.

7. Pasal nahi
Pasal kiti hi mi hangsen hiding, hichun thil loupi tah-tah abol doh’a minthanna anei ding ti ahi. Guollui lai chun pasal chun sa-hang atha jouva, aguol khat ajo’a, ahansen’a, atha hat’a ahileh ‘pasal nahi’ akitin, tunjong hitima chu ahi nalaiye. Hijongle Christian insung’a mipa hin tahsa leh lhagaova amopuohna jouse ajo tiengleh pasal hijo kit ahi. Hijieh chun anuoiya hin ‘Pasal nahi’ etitheina diu phabep veu hite –
1. Zu nate jep sang’a zu chu nadalhah jouva na jamsen jou leh ‘Pasal nahi’.
2. Phu nalah sang’a na ngaidam leh ‘Pasal nahi’.
3. Na-nu na-pa nanielkal sang’a athua nanun leh‘Pasal nahi’.
4. Houin nakai lou sang’a houin nakai leh ‘Pasal nahi’.
5. Suicide nabol sang’a nahin joh leh ‘Pasal nahi’.
6. Na nehna kuong sop dia najinu nakou sang’a nang in nakisop leh ‘Pasal nahi’.
7. Bu nahuon theilou sang’a bu nahuon thei le ‘Pasal nahi’.
8. Panna beiya namoh va le-le sang’a in’a na um thim joh le ‘Pasal nahi’.
9. Na lung chom sang’a na lungnieng leh ‘Pasal nahi’.
10. Eujel’a gari natol sang’a oltah a natoh le ‘Pasal nahi’.
11. Na khut namoh lha sang’a nakhut natuh tang jou le ‘Pasal nahi’.
12. Ji nakop sang’a khatbou nanei le ‘Pasal nahi’.
13. Najinu thusei bou na ngai sang’a najinu thu na jui leh ‘Pasal nahi’.
14. Insung maicham siem’a najinu na nganse sang’a nang in napet’a na lamkai leh‘Pasal nahi’.
15. Na thahat nakisuonpi sang’a na lhuoh naman chah le ‘Pasal nahi’.
16. Numei thusei elou theh’a nakuoi sang’a apha asei nalah leh ‘Pasal nahi’.
17. Nampi thu nasei sang’a nampi na phatah’a natoh leh ‘Pasal nahi’.
18. Thil boldia mi nasol sang’a nangman nabol leh ‘Pasal nahi’.
19. Midang in nakichat sang a midang in najabol leh ‘Pasal nahi’.
20. Anung’a na tou sang’a Houin malang’a natou le ‘Pasal nahi’.
21. Khamnathei a nakisahlel sang’a khamnathei nadalhah le ‘Pasal nahi’.

Khumkhana:
Christian insung nuom kipetna ding in Pa in adinmun akihet’a, aluboh ahina bangtah’a Pathien abel’a; aji le achate akaihuoi tiengleh Christian insung nuom hipanbep ding ahi. Mipa lamvai egam sung leh e-Houbung sung’a atamlheh tan, taona toh tho’a pan lachieh ding in Pakai min in kahin tiem chieh uve.
***************

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *