Aziktu: Pu. Ginlalthuam "LALGIN INN" Mualngat Innpi. Khualzinna gam Land of pilgrimage

KHANGTHU AH UMDEN TADING MEITEI GAAL KUM 2 SUNG ALA LIAMTAH NUNG THÎL KITNA

General Articles General Updates

KHANGTHU AH UMDEN TADING MEITEI GAAL KUM 2 SUNG ALA LIAMTAH NUNG THÎL KITNA


Bible chângtêl: Dân Lekhabu 30:19 (Hinna chu têl tau in)

Aziktu: Pu Ginlalthuam
Lalgin Inn
Mualngat Innpi
Khualzinna Gam
(Land of Pilgrimage)

Lalpa Pathian ei vênbitna zâl in hun liamtah nung, (Ni 3 Thaphul/May, 2023 ah kipat ni 3rd Thaphul/May, 2025 kum 2 sung) taksa leh thagau ah ila tuak uh thiltung khenkhatte thîlkitna vak nei leu hin.
Tuni hin, *Separation Day (A day of Separation from the Meiteis) akhen khat in Peace Day a khen in “Cry for Justice/Split Day ” tin, thupi tak’in muntin in hun imang uh ahi.

TAKSA LAM:
Phûtlo-hâlo in khangthu ah mang talo ding: Meitei tualgaal hûipi hât tak ziak’in thi, lusuun, liangvai, genthei, beidawn (despair), kum 2 sung lungkhamnate (Two year devastation) gingtu tam tak in ila tuak tak uhi. Lalpa’n i tuak ding ua ei phalpiak hi’ntin. Chutichun kivênna ding hun-leh-phat mulo in tamtak te’n mihing hinna, Inn-leh-lou, khua-leh-tui, nei leh lâm tamtak ila chân khah tau ahi.

Pathian min lopina ding in tualgaal ziak ah keima’n ka thil tuak chawmkim tak’in hun sulang ing’ka:
Ni 3rd Thaphul/May, 2023
Nitâk lam khawthim zûl,(sanggam melmak) hun dâk 5/6 pm ding vêl in numei-naupang leh têkse zâwngkhâlte Thangting Tâng bul tak ah, L.Maovom khua’n gaal kazam pan ua. Ziah zân ah kipat chun Khua 3/4 tichuh: Mualngat, M. Tampak, P. Boljang leh L. Maovom khua kigâwm in tangvâl/volunteer-te’n, nang leh kei kiti umlo hial in, kipumkhat tak’in Meitei tawh gamgi Mualngat khuan santry ka ding pan ngâl uh ahi.

Ni 11th Thaphul/May, 2023 (ningahni) Zingkâl dâk 7:20 dingvêl ah hin Mualngat Khua bûlû ding in loulai (paddy field) in aphêngpi’ gaalte a hung kuan ua. Ziah thu chuh volunteer te khat’in ei hung gen ah tichun ka hiat phât phât in, keile Terakhongsangbi lam zuan in katai suk ah, a kikâl ua ding zing pum in, Mr Sana Singh* Terakhongsangbi chuh phone ka bâwl ngal ah, chuleh, le’chia (retreat) kit ding in ka gên ta’ ahi. A ziak chuh kikap lo ding ti’in phone ka bawl ahi (zia dâkkâl ah hin hung kâp ngêi ngêi leu thigam mai dih dinmun chuh ka hiu hi). Chawmkhat ka kiho nung un, Moirang Police OC-pa phone ahun piau ah, ama tawh ka kiho lâi tak un, P.Geljang leh Thoroilok lam ah kipat in volunteer-te’n a hung del suk pai ngâl uh ahi. Zia zâwh zâwh ah chun, khâmzâwh digual hitalo in kaki kâptuah ngâl tau ahi.
Ziahni hih ka kikap tuah (firing) masa pen chuh ahi.
Chun, Laikamualsau khua Pumpi ala kap nau in police commando, Mr Heisnam Jiten Singh, Thanga khua chun thina amun in atuak ah, alawite mi 5 a kisukhau hi.

Ni 23rd Thaphul/May, 2023
Zân dâk 11:37 vêl ah kipat hin Tronglaobi lam kava do (attack) ua; zingkâl lam dâk 10:00 chan vâi ka kikâp uh ahi. Ziahni achun, inn sâwmni (20) lam phial ka hâl piak ui. Amau inle phuba lah kisa’n Gangpibul,(Ujungmakhong), P.Gelmol, Ukhagate leh Phuaisanphai Khua, Inn a hung hâl thûk kit ngâl uh ahi.

Ni 27th Muktha/July, 2023
Zingkâl dâk 10:00 ding vêl mâ in Terakhongsangbi kava do (attack) kit ua. Ziah ni hin, eilam kâi ah Nam Sepai pakhat a kisukha, volunteer pakhat in a hinna ala chân khatah ahi. Kisêlna (bunker) pali(4) vêl suksiat piak in, Inn pani (2) hâl malam in gaal vadote chuh a hung kinung le kik tau hi.
Ziah gual ah chun ni vei vakuan in kazudo (attack) uh ahi.
Chun, ni 3rd Thazing/August, 2023 zan dak 9pm vel apat in amau in Mualngat khua tawh kinai chah, Naosek louzau (loukuon) thing-en (Dam) Masiamlui ah hung pang in ei hung kap/do (attack) tau hi, zankim dak 12 leh dak 1 kikal ding vel ahin eilam meichang ahung kibasam tai tithu ei hung gen ua, lungkham talua’n, Pathian kiang in ka pauchap ah, ziahzawh ah chun gaalkappi ding sak leh thang ah (re-enforcement) ka ko ah a hung tunzawh chawmkhat zawh tichuh zingkallam dak 2 leh dak 3 kikal dingvel ahin meitei te meichang bei khat ahiu em, ah nung kik (withdraw) tau ahi.
Ziah zan hi zan thavai um tak khat chuh ahi. A ziak chuh ka lampiu Thoroilok leh P.Geljang mun hih ahung kaptan khah ziang diam uh tihi lauthawng umtak ahi ziak in, maleh hung kaptan ziangsamlo in, i pauchapnau lawting khat ihih ziak’un, Lalpa Pathian chuh pak’in umzing ta hen.
Ziah zan ahin mit changkhat chasing talo in zingkhaw ah vak tahmai ahi.
Chuti chun, Thazîng/August, 2023 Ni 13 lam chan châwl hun um bêk bêk talo in kikâp kâp mai chuh kahi tau ahi.

Zânkhat, dak 9 pm ding vel achun Indian Army (Sikh regt.) te bunker no.1 ah duty puah a hung un, Police ten ei hung ko ua, kazu chiah ah ka holim lim lai tak un, Terakhongsangbi lam ah kipat gaalten ei hung kâp pan kit zêl tau hi. Lau talua, ka kithin chu en zolo in Army, Major-pa chun sepai khat kiang in, “Hausapu Innlam ah vathak in”, a tia. Ei hung thak ah lampi ka chia nau in, nung-leh-ma chuh meichang in a hun sep zawt zawt ziang sek ah. Chia le chia thimtham theilo khawp in Inn chu ka tungthei ham ham tah ahi.
Ziah gual achun meichang, bomchang lak ah, achang le kihem dawk in gamlak vai ah giak chang bang um in haksatna (devastation) thi leh hin kal ah khawsa kihi maleh Lalpa’n ei umpi zing ahi.
Bangkim ah Lalpa Pathian I ngansiah phawt ahi chun ama’n taksa leh thagau ah ei hûmbit mai ahi. Tihi tuchung I gaaldo nau apat kamuhdawk ahi. Lalpa chuh chawihawi’in umzing tah hen.
Meitei ten Mualngat khua bulu (attack) ding ah a hung kuan uhi 4 vei lam hial himaleh Lalpa Pathian in sepai (Sikh Regt.) te mangchan eila hukdawk zel sek ahi.
Ka pian ah kipat zia gual lungzi’nna leh beidawnna tâwpkhâwk ka tuak masakna pênna ahi. Lunggim talua’n ka thilou lehle ka ngawl pha’mai dia aw, ti’bang ka suangtua sek ahi.
Ahin, bang gual haksat, genthei chuleh thina tuak ding hih lengle ka Inn, ka lou, ka khua leh tui ah thichuh tel zaw’in kazi, kachapa, nam sepai chuleh volunteers te tawh khuasung nusia ngailo in haksatna chuh ka thuak zawh mai uh ahi.

Lalpa Pathian leh ginna’a ka Khristian chanpi, mun chuam, gam chuam ah um, hotu: Rev./Pastorte, Upate, chuleh eila khawtua ma ma tute’n lei pauchap piaknau leh thilpiak zât chuam chuamte’a lei hung kithuapi’na zâl uh zo in; i khua, i gam leh i nam uhi dam liai liai ahi e. Lunggil tak in Jesu min in kipâk thu ka hung gên ahi.

Lalpa’n ei vênbit dân tak hichu aw…..! Ama pang lo in ziah gaal ah tuak’hiat (account/experience) zik ding ah dam khel talo maithei ka hi ti’ ka kigêl gêl sek hi.

Jesu gin ziak ah mêlmate mu’sitna, ganhing gual tuk leh tâwt bâwlna kichang tamai. Gaal van ah le kuama kipha lo. Mêlmate gaal van pha pên tawh hung kuan in, ei thatgam di dinmun ah a umlai ua le ei hûmbittû, i Pa Pathian chu lopina chang jing ta’hen.

Khua tamtak luathei hitalo in sûlnung gamdâi chang ziang tamaleh; mi tamtak suilung leng in Khualzinna khawvêl ahin, mitthi tawl pum in, i umna mun mun a haksa tak mai in hinkhua i mang zing tau ahi. Himaleh, *Hatchungnung, Lalpa Pathian*in kipâkna leh muanna ei hun piah kit ding ahi ti’ kinêpna lian tak ka nei ahi.

THAGAU LAM:
Thagau lam dinmun i nungthîl lai un, beidawn lungkhamna’n ei chûm kit ngen sek ahi. A ziak chu, taksa ah i haksat tawpkhawk i thawkna teu ziak in I biak Pa Pathian, ala hemil ziangtah, bangle ilah umkha tamai thei, ziah bep chule hilo in Lalpa Pathian ho khâwm thei talo khawp khawp in buaina sumpi’n i khawvêl uh ei hung zin khûm tâ ahi.
Taksa leh thagau in nasa tak in ih kêniam khatau abang hi.
Ziahi adah umpen khat ituak uh chuh vang ahitah e.

La thagau hinkhua Pathian tawh nangma kâl adam zing nâi maw, unau? Natna leh thina’n kuama khenchuam a nei pawngâl a. Taksa bep thatthei thagau that theilo chu lau kin; taksa leh thagau thatthei, gâwtmun ei tut thei chuh lau zawu in, ti’n, Matthai in ala zik ahi.

Thagau ah damna hi mihingte’n i pawimaw pên uh ahi ngâl a. Thagau ah damlo mihing ila hi’khâk ding a lau um talua ahi.

Tuisik hi’ma pat lam ei guat piaktu leh luchung ah samjang hesuaktu Pathian in, Ama tawh kipua in ei siam a; thilsiam zosia sâng ah lulzaw leh chungnung zâwh ei ngai i hiu hi. Ei Siamtu mêl hawisaktu i hinau em ti’ eimau chiat ki-en chian thak hitiu e.

Bang ahem i zildawh ding uh?

1. Jesu ah ginna hindâwpi* guat. Gitlona chu phatna’n zâw ding. Pathian lungnatna awtdâwh.

2. Beidawn-lungkhamna i tuak ziak ah Lalpa ala zâmsan khata i hikhâk chun, hunpha I nei pêtcha hin, kumtuang kinepna leh hinna neitu *Pathian kiang ah kile’kit*hitiu.

3. I nam liangvainate hemil lo in theitawp sua ah Pathian bêl nam* hiding ah pan la thak zêl dingin. Panpi ngaite panpi, sawmdâwl ngaite kantha, sum-leh-pai, pauchapnate ah kipumkhatna tudet jing nam higuat di.

4. Khawpi lian leh khawneu cha cha ala mangthai tate gêldawk in, taksa leh thagau ah siamthak* ahi kit theina ding un Lalpa kiang ah chawlngah lo in pauchap piak* hitiu.

5. I khua-leh-tui a damna lai sia bêkcha hi i hûmbit theina ding un *pêmsan/zamsan mailo in, Lalpa hâtna suang zing in hângsan tak’in i theina teu sua thak kit hitiu.

6. Sakhawlam i hotute, khawsung vaihâwmte, i nam puitute, sawlkâl nasêmte, liangvai leh genthei panpitute, zillaite, nam sepai leh volunteers te zosia â dingin pauchap piak zing* hitiu.

7. Taksa leh thagau ah i kipumkhat diakna ding un Mizoram-Chin Hills tawh i unau hinau sukthâk zêl thei hileh.

8. Pathian Thu ah lûtthûk thak kit lehin. Siamtu i hiatchian phat bep leh Ama batna (character) neithei bep ahi.

Ziah a chung-a-te hi tu’tak ah i mamawu in ka hia ahi.

Chângtêl:
Dân Lekhabu bung 30-na pumpi hi ala simthei chiat dingin ka dawisak ma ma ahi. Khangthu ah mang talo ding: Meitei gaal hun ala liamtah nung kumni sung i nungthîl nau a thiltung ah mâni kietdikna(introspect) ding in a pawimaw khawpmai hi.

THUKHÂKNA:
I gam leh namsung ah kihuatna, kithangthipna, kimudahna, kilangkhenna te paithâh hitiu in, khawtuana, tawmngaina, *hepina, lungsiatna , leh kipumkhatna’n khawsa khâwm zing thei ding in Lalpa’n i malam un taksa leh thagau ah damna chang chiat ding in ei mapui zing henla, khawvel ah inei ilam, i Inn ilou, I khua leh tui chuleh mihing hinna tamtak chan tamaleu hin uhle… taksa leh thagau ah hinna ding chuh tel hitiu in,
Lalpa i Pathian hepina, a Chapa Jesu Khrista lungsiatna leh Thagau Thiangtho kithuapina leh vênbitnate i lêng ua chung in tu’ leh kumtuang tiang in vûk in umzing ta’hen.
Halelluijah ! Amen…

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *